Ποια είναι η διαδικασία της γήρανσης βάσει ερευνών;

Το δέρμα μας είναι το πιο σημαντικό όργανο του σώματος μας και αποτελεί πολλές φορές τον καθρέφτη της υγείας μας. Πολλές ασθένειες μεταφράζονται συχνά σε δερματικές παθήσεις και οι επιστήμονες έχουν ασχοληθεί εντατικά στις έρευνες τους σχετικά με τη διαδικασία της γήρανσης, η οποία γίνεται εμφανής στο δέρμα μας. Γιατί λοιπόν γερνάμε; Επιστήμονες απαντούν στα ερωτήματα γήρανσης.

Θεωρίες Γήρανσης

Υπάρχουν πολλές σχετικά με το γιατί γερνάμε, καθεμία από τις οποίες προσφέρει μια εικόνα για την περίπλοκη διαδικασία της γήρανσης. Εδώ είναι μερικές από τις πιο ευρέως αποδεκτές θεωρίες:

Θεωρία οξειδωτικού στρες: Αυτή η θεωρία υποδηλώνει ότι η γήρανση προκαλείται από βλάβη στα κύτταρα και τους ιστούς από τις ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες είναι ασταθή μόρια που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στο DNA, τις πρωτεΐνες και τα λιπίδια. Αυτή η βλάβη μπορεί να οδηγήσει σε οξειδωτικό στρες, το οποίο μπορεί να συμβάλει στη διαδικασία γήρανσης. Στο δέρμα, το οξειδωτικό στρες μπορεί να προκαλέσει διάσπαση του κολλαγόνου και να συμβάλει σε ρυτίδες και χαλάρωση.

Θεωρία βράχυνσης τελομεριδίου: Τα τελομερή είναι τα προστατευτικά καλύμματα στα άκρα των χρωμοσωμάτων που μικραίνουν κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται. Όταν τα τελομερή γίνονται πολύ κοντά, το κύτταρο δεν μπορεί πλέον να διαιρεθεί και υφίσταται γήρανση (κατάσταση μόνιμης διακοπής του κυτταρικού κύκλου). Αυτή η θεωρία προτείνει ότι η γήρανση προκαλείται από τη συσσώρευση γηρασμένων κυττάρων, τα οποία μπορούν να συμβάλουν στη γήρανση του δέρματος.

Μιτοχονδριακή θεωρία: Τα μιτοχόνδρια είναι τα οργανίδια που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ενέργειας μέσα στο κύτταρο. Η μιτοχονδριακή θεωρία της γήρανσης υποδηλώνει ότι η γήρανση προκαλείται από βλάβη στα μιτοχόνδρια, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγή ενέργειας και αυξημένη παραγωγή ενεργών ριζών οξυγόνου (ROS). Αυτό μπορεί να αυξήσει το οξειδωτικό στρες και να συμβάλλει στη γήρανση του δέρματος.

Θεωρία της φλεγμονής: Η φλεγμονή είναι μια φυσική απάντηση σε τραυματισμό ή μόλυνση. Ωστόσο, η χρόνια φλεγμονή μπορεί να συμβάλει στη διαδικασία γήρανσης αυξάνοντας το οξειδωτικό στρες και καταστρέφοντας τους ιστούς. Στο δέρμα, η χρόνια φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε διάσπαση του κολλαγόνου και σχηματισμό ρυτίδων και χαλάρωση.

Κάθε μία από αυτές τις θεωρίες προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για τη διαδικασία γήρανσης και μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη θεραπειών αντιγήρανσης. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι ένας συνδυασμός αυτών των παραγόντων συμβάλλει στη γήρανση του δέρματος και απαιτείται περισσότερη έρευνα για την πλήρη κατανόηση της περίπλοκης διαδικασίας της γήρανσης. Παρακάτω θα αναλύσουμε κάποιους σημαντικούς όρους ως προς τη κατανόηση του γήρατος σε σχέση με το δέρμα μας.

Κεράτινη Στιβάδα

Το συμπαγές τοίχος προστασίας και άμυνας του οργανισμού του δέρματος είναι η κεράτινη στιβάδα. Ο “λόγος ύπαρξης” της κεράτινης στιβάδας είναι να προστατεύει το δέρμα από εξωτερικούς παράγοντες, παρέχοντας αδιαπερατότητα καθώς και να συγκρατεί το νερό και να διατηρεί την υγρασία του δέρματος, «η λειτουργία του φραγμού» όπως ονομάζεται. Τα λιπίδια και η συγκεκριμένη δομή που έχουν μέσα στην κεράτινη στιβάδα την κάνουν αδιαπέραστη και δίνουν στο δέρμα: αντοχή, σύσφιξη, ελαστικότητα και απαλότητα

Τα λιπίδια του δέρματος μειώνονται με την ηλικία, αλλά και όταν το δέρμα εκτίθεται σε κρύο ή ζεστό αέρα, όταν υπάρχει χαμηλή υγρασία και όταν χρησιμοποιούμε συχνά σκληρά καθαριστικά όπως σαπούνι. Μειωμένα λιπίδια σημαίνει ότι μειώνεται η λειτουργία του φραγμού, αυξάνεται η απώλεια νερού και το δέρμα εμφανίζεται ξηρό, τραχύ και ξεφλουδίζει. Η μειωμένη ενυδάτωση οδηγεί σε κνησμό, χαρακτηριστικό του ξηρού και ευαίσθητου δέρματος.

Για να αποτρέψουμε τη φθορά και να βελτιώσουμε άμεσα την υφή επιλέγουμε προϊόντα πλούσια σε λιπίδια όπως ο ορός ανάπλασης M COSMETICS που βοηθούν την επιδερμίδα να διατηρήσει καλύτερα την υγρασία και ελαστικότητά της και να ανακτήσει την απαλή της υφή.

Βασική μεμβράνη δέρματος

Η βασική μεμβράνη συμβάλλει στην συνοχή της επιδερμίδας με το κυρίως δέρμα (χόριο) και περιέχει ένα μοναδικό κολλαγόνο, το κολλαγόνο τύπου IV, το οποίο παρέχει ανθεκτικότητα, σταθερότητα και ελαστικότητα στην επιδερμίδα.

Εκτός βέβαια της σημασίας της για τη στερεά σύνδεση της επιδερμίδας – δέρματος, έχει και σπουδαία φυσιολογική σημασία, διότι δια μέσου αυτής της σύναψης γίνεται η θρέψη της επιδερμίδας, αλλά και η δίοδος ουσιών από έξω προς τα μέσα και αντίθετα.

Κολλαγόνο

Το κολλαγόνο είναι μια ινώδης πρωτεΐνη, η πιο άφθονη στο ανθρώπινο σώμα – αντιστοιχεί στο 30% της πρωτεϊνικής μάζας του ανθρώπινου σώματος – η οποία αποτελείται από αμινοξέα και λειτουργεί σαν “κόλλα” που βοηθά τα ζωτικά μας όργανα να παραμένουν στη θέση τους και να έχουν συνοχή μεταξύ τους.

Ο ρόλος όμως του κολλαγόνου δεν σταματά εκεί καθώς τροφοδοτεί το δέρμα με “υλικά επούλωσης” σε κάθε είδους φθορές ή τραυματισμούς που υφίσταται και συγχρόνως το βοηθά ώστε να διατηρεί τα απαραίτητα αποθέματα υγρασίας.

Όπως όλα τα συστατικά του δέρματος, έτσι και το κολλαγόνο ανακυκλώνεται διαρκώς – οι ινοβλάστες αντικαθιστούν τις φθαρμένες ίνες με νέες και υγιείς. Ενώ όμως στη νεανική επιδερμίδα η σύνθεση νέου κολλαγόνου υπερτερεί της φθοράς, καθώς μεγαλώνουμε, η ταχύτητα με την οποία εκφυλίζεται το κολλαγόνο αυξάνει και οι νέες ίνες που παράγονται είναι λιγότερες και όχι πάντα καλής ποιότητας, επομένως αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες της. Συγκεκριμένα, από τα 30 και μετά χάνουμε κάθε χρόνο περίπου 1% του κολλαγόνου μας με το ρυθμό της απώλειας να αυξάνεται διαρκώς – μετά την εμμηνόπαυση φτάνει στο 2%.

Έτσι σταδιακά το δίκτυο εξασθενεί, η “σκαλωσιά” της επιδερμίδας εμφανίζει κενά και οι επιπτώσεις γίνονται ορατές στην επιφάνεια με τη μορφή βαθιών ρυτίδων και χαλάρωσης.

Ελαστίνη

Όπως δηλώνει και το όνομά της, η ελαστίνη είναι μια ελαστική πρωτεΐνη, η σημαντικότερη από τις 30 διαφορετικές πρωτεΐνες οι οποίες συνθέτουν τις ελαστικές ίνες που βρίσκονται στο σώμα μας. Αποτελεί το βασικό δομικό συστατικό τους καθώς η ελαστίνη είναι αυτή που τους προσδίδει την ιδιότητα να διατείνονται ως και στο 150% του μήκους τους, χωρίς να υφίστανται ρήξη, δίνουν δηλαδή ελαστικότητα στο δέρμα.

Στο δέρμα, οι ίνες ελαστίνης μοιάζουν με μικροσκοπικά ελατήρια και καταλαμβάνουν το 2-4% του συνολικού βάρους του χορίου, κάτω από την επιδερμίδα. Οι ελαστικές ίνες έχουν ένα σοβαρό μειονέκτημα. Μετά την ολοκλήρωση της ανάπτυξης, περίπου μόλις περάσουμε τα 20, ανανεώνονται ελάχιστα ή και καθόλου. Με άλλα λόγια, το σώμα μας διαθέτει ένα σταθερό, λίγο-πολύ, “κεφάλαιο” ελαστικότητας, το οποίο εξαντλείται με το πέρασμα του χρόνου.

Το πόσο γρήγορα θα το ξοδέψουμε, εξαρτάται βέβαια και από τον τρόπο ζωής μας – για παράδειγμα, η παρατεταμένη έκθεση στις ακτίνες UV, το κάπνισμα ή η μη ισορροπημένη διατροφή συμβάλλουν στη ραγδαία μείωση της ελαστίνης του δέρματος. Οι υπάρχουσες ελαστικές ίνες, σταδιακά φθείρονται, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το κολλαγόνο. Ο αριθμός και η ποιότητα των ελαστικών ινών παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πώς σχηματίζονται οι ρυτίδες και κυρίως στο βαθμό χαλάρωσης.

Η γηρασμένη ελαστίνη τεντώνει αλλά δεν επανέρχεται-φανταστείτε ένα πολυκαιρισμένο λαστιχάκι. Έτσι, με την απώλεια της ελαστικότητας, τη φθορά του κολλαγόνου – ο σκελετός στήριξης της επιδερμίδας – και την αναπόφευκτη επίδραση της βαρύτητας, το δέρμα ζαρώνει και όλο το πρόσωπο μοιάζει να “κρεμάει”.

Πως μεταφράζεται λοιπόν η γήρανση στο δέρμα;

Ο δεσμός μεταξύ των επιδερμικών κυττάρων και της βασικής μεμβράνης αρχίζει να διασπάται. Αυτή η απώλεια επαφής διαδραματίζει βασικό ρόλο στις δομικές αλλαγές που σχετίζονται με τη γήρανση του δέρματος. Η κυτταρική ανανέωση αρχίζει να επιβραδύνεται και το κολλαγόνο χάνεται με ρυθμό περίπου 1% ετησίως. Αυτό συμβαίνει στην ηλικία των 30 ετών. Τα πρώτα σημάδια γήρανσης είναι απώλεια λάμψης και λεπτές γραμμές αφυδάτωσης και έκφρασης, ιδιαίτερα γύρω από την περιοχή των ματιών.

Στην επόμενη δεκαετία, αυτή των 40 ετών, το δίκτυο υποστήριξης κολλαγόνου και ελαστίνης αρχίζει να διασπάται. Η δερματική πυκνότητα μειώνεται. Το δέρμα αρχίζει να χάνει την ικανότητά του να διατηρεί την υγρασία και αρχίζει να έχει την αίσθηση ξηρότητας. Τα ορατά σημάδια γήρανσης του δέρματος περιλαμβάνουν: Εμβάθυνση λεπτών γραμμών γύρω από τα μάτια και το στόμα, αύξηση των φακίδων και των ηλιακών κηλίδων, εμφάνιση των λεπτών φλεβών.

Στη δεκαετία των ‘50 τα επίπεδα κολλαγόνου μειώνονται ακόμα πιο γρήγορα και το δέρμα αρχίζει να χάνει το υποκείμενο λίπος. Η αντικατάσταση των κυττάρων του δέρματος μειώνεται κατά 50%, και το φυσικό αμυντικό σύστημα επιβραδύνεται, κάνοντας το δέρμα πιο ευάλωτο στις βλάβες από τις ελεύθερες ρίζες. Τα ορατά σημάδια γήρανσης του δέρματος περιλαμβάνουν εμβάθυνση γραμμών και ρυτίδων, χαλάρωση του δέρματος, εμφάνιση κηλίδων, ξηρή υφή.

Ελαιών 54, 14564 Κηφισιά, τηλ.: 210 350 6000, www.medicalpq.gr

Ελαιών 54, 14564 Κηφισιά,
τηλ.: 210 350 6000, www.medicalpq.gr